"Safety: the condition of being safe from undergoing or causing hurt, injury, or loss"
"First: Preceding all other things in time, order and importance" (www.merriam-webster.com)
'Safety first'. Twee woorden die je niet voor niets in uiteenlopende omstandigheden tegenkomt. Ook in de surfcontext betekent het precies wat het zegt: vóór alles, komt veiligheid. Dat is ook de onderzoekers binnen 'surf therapy' niet ontgaan. Prioritair op het menu van de ISTO conferentie in november '22 stond 'Safe Spaces', het belang van een veilige omgeving bij het aanbieden van 'surf therapy'.
Wat betekent dit voor het Surf Project?
Begeleiders van leefgroepen, psychologen en onderwijzers zijn het erover eens dat veiligheid één van de basisvoorwaarden is om tot een stimulerende leeromgeving te komen. Gewoonlijk worden 3 vormen van veiligheid vermeld: fysieke, psychologische en sociale veiligheid. We vertalen deze even naar de praktijk van het Surf Project.
Fysieke veiligheid
In het Surf Project betekent fysieke veiligheid dat de uitdagende, avontuurlijke omgeving zo veilig mogelijk aangeboden wordt. Die veiligheid komt tot stand wanneer begeleiders én deelnemers verantwoord omgaan met de zee en het materiaal. Daartoe worden er binnen het Surf Project met alle partijen duidelijke afspraken gemaakt. Er wordt samengewerkt met surfscholen en instructeurs die in het bezit zijn van erkende reddersdiploma's. Zij beslissen bij elke bijeenkomst of de zee veilig genoeg is die dag. Alle individuele begeleiders krijgen ook de nodige training en informatie. Daarnaast leggen alle medewerkers een Verklaring Omtrent Gedrag (bewijs van goed gedrag en zeden) voor.
Psychologische veiligheid
Bij het Surf Project surfen jongeren met een ASS of ADHD diagnose, of met het syndroom van Down. Veel jongeren in deze doelgroepen houden van voorspelbaarheid en een duidelijke structuur. Chaos leidt tot onzekerheid en angst.
Qua inconsistentie en onvoorspelbaarheid kan de zee als omgeving wel tellen. Het ene moment is er geen rimpel te bespeuren op zee, het andere moment waait het zo hard dat je zou opstijgen. Voorspelbaarheid aanbieden, is dus niet gemakkelijk.
Binnen het Surf Project wordt er toch volop ingezet op voorspelbaarheid via het aanbieden van structuur en visuele ondersteuning. Zo kennen de lessen een vaste opbouw en wordt deze bij elke les overlopen, ondersteund door pictogrammen op bordjes. Daarnaast wordt er gewerkt met kleine groepjes surfers die van elkaar kunnen onderscheiden worden doordat ze een verschillende kleur lycra dragen. Het verzamelpunt wordt gekenmerkt door vlaggen in dezelfde kleuren als de lycra's. Begeleiders dragen dezelfde kleur. Het wetsuit voor de surfers hangt met naam en foto klaar in de kleedkamer.
Naast structuur en voorspelbaarheid, hebben ook begeleiders een grote impact op de psychologische veiligheid van elk groepslid. De surfers moeten hun begeleider blijna blindelings kunnen vertrouwen in de uitdagende en vaak onzekere omgeving (de zee).
Vooraf al worden de surfers aan hun individuele begeleider gekoppeld en deze blijven dezelfde doorheen de lessenreeks. Zo kan er een relatie en vertrouwen worden opgebouwd. Op die manier worden ook de vervolglessen na de eerste kennismaking voorspelbaarder.
Begeleiders fungeren ook als rolmodel wat gedrag betreft. Er worden geen waarde-oordelen uitgesproken en begeleiders bekrachtigen de surfers overvloedig met opgestoken duimen, high fives, enz.
Sociale veiligheid
Begeleiders en instructeurs bewaken samen ook de sociale veiligheid van de surfers. Sociale veiligheid impliceert dat surfers met elkaar respectvol omgaan en dat er geen waarde-oordelen worden uitgesproken. Wanneer surfers sociale veiligheid ervaren, durven ze 'sociale risico's' nemen en kunnen ze groeien in sociale vaardigheden. Bijvoorbeeld anderen spontaan aanspreken, iets vragen of helpen bij het overlopen van de planning. Zoals hierboven al vermeld, zijn begeleiders ook rolmodel wat hun positieve en respectvolle houding en gedrag betreft. Aan de surfers worden doorheen de ganse lessen kansen geboden om zich 'sociaal vaardig' te oefenen. Ze kunnen opwarmingsoefeningen of -spellen voorstellen of demonstreren, ze kunnen de pop-up tonen aan anderen, er is veel ruimte voor samen spelen bij de opwarming, ...